Hujjatul Islam Ustad Syed Jawad Naqvi
(Mudiri wa Jamia Urwatul Wuthqa – Lahore)
Imetolewa na: Masjid Baitul ul Ateeq
Lahore – Pakistan
KHUTBA YA IJUMAA – 5 APRIL 2025
Khutba ya 1: Taqwa ya Kijamii inaweza kutukinga na Fitnah ya zama hizi
Fitnah ipo katika jamii, na kipengele kimoja cha Taqwa ni kulinda dhidi yake. Kama ilivyotajwa hapo awali, Fitnah inarejelea mchakato wa utakaso kwa njia ya vipimo, unaohusishwa kihistoria na kusafisha dhahabu ili kuondoa uchafu. Leo, tunafanya uchunguzi wa aina mbalimbali, kama vile vipimo vya damu, ili kutenganisha visehemu, mara nyingi tukitumia njia zinazohusisha kuyeyusha ili kutenga sehemu zake, mchakato unaojulikana kwa Kiarabu kama “Fatan.” Neno hili, ambalo asili yake lilitokana na taaluma, hasa linahusu uhunzi wa dhahabu, limebadilishwa katika muktadha wa masuala ya kijamii katika Quran.
Katika kuchunguza jamii yoyote, mara nyingi tunapata mchanganyiko wa tamaduni, mila za mababu, na uvutano mwingine mwingi. Vipengele hivi vinapoharibika, mfumo mzima unaweza kuwa na mchafuko, na kuzuia ukuaji na kupungua kwa ufanisi. Uchafu hukua na kuzorotesha jamii kadri muda unavyosonga. Ingawa baadhi ya vipengele vya asili vinapaswa kubaki bila kuguswa kwani ni muhimu, mchanganyiko wa ufisadi unaweza kuidhuru jamii kimsingi.
Miili yetu ina mifumo ya asili ya kujilinda, kama vile nywele, nywele za pua, na ngozi, ambayo hulinda dhidi ya kuingiliwa na vitu mbalimbali. Kwa ndani, ulinzi tata zaidi hufanya kazi ili kuondoa uchafu wowote unaoweza kuingia. Vile vile, mienendo ya kijamii inahitaji ulinzi dhidi ya athari za uharibifu kama vile Fitnah. Mwenyezi Mungu (aj) ameweka mfumo wa ulinzi kwa jamii kupitia Taqwa, ambao unahitaji utekelezaji wa mwanadamu, kwani jamii inawategemea watu binafsi kufanya kazi kwa akili na hukumu. Moja ya matishio makubwa kwa jamii ni Fitnah, ambayo Quran inaweka wazi kwamba ni lazima tujitayarishe kwayo. Kwa mfano, Surah Ankaboot huanza na onyo:
أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ {2}
Je! watu wanadhani wataachwa hivi hivi tu wakisema, Tumeamini, wala hawatajaribiwa?
وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۖ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ {3}
Na kwa yakini tuliwatia mtihanini walio kuwa kabla yao, basi Mwenyezi Mungu atawatambulisha walio wa kweli, na atawajua waongo.
Je, watu wanadhani wataachwa peke yao kwa sababu wanasema, ‘Tumeamini,’ na hawatajaribiwa? Hakika tuliwajaribu walio kuwa kabla yao, na Mwenyezi Mungu atawabainisha wakweli na atawabainisha waongo.
Quran inatukumbusha kuwa kuchanganya ukweli na uwongo kunaleta mkanganyiko na upotovu. Katika jamii ambamo wenye haki na wapotovu wanaishi pamoja, matokeo hayawezi kamwe kukuza imani bali kusababisha uvunjaji wa sheria na uharibifu. Kudhani kwamba kila mtu atasamehewa katika jamii yenye ufisadi ambamo watu waadilifu wachache wapo ni dhana potofu; bali ni kwa njia ya Fitnah (mitihani) ambapo waliotakasika wanatofautishwa na wachafu.
Fitnah mara nyingi hujidhihirisha kwa ukali, sawa na moto wa kijamii unaohitaji watu binafsi kujilinda kutokana na kumezwa. Kila kizazi kinakabiliwa na Fitnah, lakini hiki chetu cha sasa kinaikabili zaidi kuliko hapo awali. Amirul Muminin (a.s) alitoa umaizi wa kina juu ya changamoto hizi katika khutba zake, akiashiria zama zake baada ya Mtume (saww) kama moja iliyojaa Fitna. Jamii ya wakati huo ilishuhudia udhalilishaji mkubwa, pamoja na changamoto nyingi zinazomsumbua Ali (as) wakati wa utawala wake, alipokuwa akitaka kushughulikia Fitnah hizi. Hotuba yangu juu ya somo hili iliishia katika kitabu chenye kichwa “Enzi ya Mwisho ya Fitnah,” ambacho kinachunguza vipengele mbalimbali vya mada hii.
Umma unaposalimu amri kwenye Fitnah, hutofautisha waumini na wapotovu, hasa pale waumini wanaponaswa na mipango ya Fitnah. Chukua, kwa mfano, hali ya Gaza, ambayo imegawanya Waislamu katika makundi tofauti. Miongoni mwa waumini bilioni nane, swali linazuka: ni wangapi wanaotenda kama waamini kwa dhati? Amirul Momineen (a) alionyesha jinsi Fitnah inavyoanzia, akiifananisha na kuzaliwa kwa binadamu: huanza kama tone moja la shahawa, inayolelewa ndani ya tumbo la uzazi, hadi hatimaye inatokeza. Baadhi ya watu huikuza na kuieneza Fitnah hii, na kuiwezesha kukua na nguvu za kutosha kukwepa makabiliano, na hatimaye kusababisha uharibifu mkubwa. Tangu kuanzishwa, Fitnah ni kipofu na inafuta kila kitu katika njia yake, ikiwa ni somo kwa vizazi vijavyo.
Imam Ali (as) alibainisha kwamba wanazuoni wapotofu zaidi hujitokeza wakati wa Fitnah, wakichochea kikamilifu kuenea kwake, jambo ambalo tunaweza kuliona katika jamii ya kisasa.
Katika Surah Anfal, aya ya 25
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ ۖ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ {24}
Enyi mlio amini! mwitikieni Mwenyezi Mungu na Mtume wake anapo kuiteni kwenye yale yanayo kupeni uhai. na jueni kwamba Mwenyezi Mungu huingilia kati ya mtu na moyo wake, na kwamba kwake Yeye mtakusanywa
وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً ۖ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ {25}
Na iogopeni fitna ambayo haitawasibu isipokuwa wale walio dhulumu miongoni mwenu. na jueni kwamba Mwenyezi Mungu ni Mkali wa kuadhibu.
Aya inatilia mkazo ulazima wa kupata Taqwa, ikibainisha kwamba Fitnah sio tu kuwa ni wasiwasi kwa madhalimu bali ni tishio kwa kila mtu isipokuwa kwa wale wenye Taqwa. Iwapo watu binafsi watashindwa kufikia hali hii, wao sio tu wanahatarisha kuangamizwa na Fitnah bali pia wanakabiliwa na adhabu ya Mwenyezi Mungu, na kusababisha adhabu maradufu kwa wale wanaoshikwa nayo. Kotekote ulimwenguni, Mashariki na Magharibi tunatambua kwamba tunaishi katika enzi iliyojaa uasi. Bila Taqwa, watu binafsi watajikuta wakitumiwa na Fitnah, sawa na kuni zilizotiwa majivu.
Leo, Waislamu wengi wanaonekana kutojali na wasio na haya mbele ya Fitnah inayoendelea. Je, ni vipi tena tunaweza kueleza ukubwa wa ukandamizaji wa Israel dhidi ya Palestina, unaojumuisha mauaji ya kutisha ya watoto huku ikitangaza kuwa watoto 49,000 wamekuwa mayatima huko Gaza? Zinazoizunguka Palestina kuna zaidi ya nchi hamsini za Kiislamu, kutoka Mashariki hadi Magharibi, ambazo zinashuhudia mateso haya lakini wanaonekana kuzoea Fitna inayowazunguka.
Matukio ya wakati wa Imam Ali (as) yanasikika leo tunapoona jinsi Waislamu wanavyotendewa duniani kote. Imam Ali (as) alionya kwamba wanachuoni wapotofu zaidi wapo wakati wa Fitnah, na tunaweza kuona ushawishi wao leo katika mazingira ya Gaza. Mahali patakatifu pekee kutokana na jaribu hili ni Taqwa. Quran inatusihi tujilinde na Taqwa ya kijamii dhidi ya Fitnah inayotishia kuwameza madhalimu na wanaodhulumiwa. Kiini cha upinzani kiko katika hiyo Taqwa, ambayo hutumika kama ngao yetu. Ikiwa hatutasimama kwa uthabiti dhidi ya Fitnah, tunahatarisha ulinzi wetu na hatari ya maangamizi.
Qur’an na Imam Ali (as) zinaiwasilisha Fitnah hii kama tishio la kudumu. Tutaingia ndani zaidi katika mada hii, na ninaomba kwamba Mwenyezi Mungu atupe nguvu na mwongozo wa kubaki tulindwa kutokana na Fitna kama hiyo.
Khutba ya 2: Riwaya zinazoonesha ni jinsi gani Maimam walivyowachukia Ghaali.
Mwenyezi Mungu ametupa miongozo kwa ajili ya Taqwa, wakiwemo Mitume na Maimamu, pamoja na Imam Ali (as) akiwa ni mfano wa kuigwa mashuhuri. Hata hivyo,kuna mtu alipoanza kufundisha Nahjul Balagha huko Qom, alikabiliwa na ukosoaji, wakipendekeza kwamba ni wale tu wasio na elimu ndio wangeamua kuifundisha pamoja na Tafsiir ya Quran. Ukosoaji huu ulichangia kupuuzwa kwa Nahjul Balagha huko Qom, na kusababisha hali ambapo wanachuoni wachache sana waliigeukia kwa ajili ya mwongozo.
Nahjul Balagha inawasilisha dini kama mfumo ulioendelezwa kikamilifu, ambapo Quran inatoa mafundisho ya kidini katika muundo wa kimsingi zaidi unaohitaji uboreshaji katika mfumo uliopangwa. Katika Nahjul Balagha, kanuni za dini zimefafanuliwa kwa njia ya kisasa zaidi na iliyopangwa. Maandishi hasa yanabainisha maeneo ambayo watu binafsi wanaweza kukwama, huku pia ikitambua vikoa fulani ambapo hatari ya hitilafu ni ndogo. Inaeleweka kwa ujumla kwamba kuteleza kuhusiana na utu wa Imam Ali (a) kunapaswa kuwa jambo lisilowezekana; hata hivyo, Imam Ali (a) mwenyewe anakiri kwamba makundi mawili ya watu kwa hakika yameyumba.
.وَ قَالَ عليه السلام: هَلَكَ فِيَّ رَجُلَانِ مُحِبٌّ غَالٍ وَ مُبْغِضٌ قَالٍ
Makundi mawili ya watu yatakabiliana na uharibifu kwa ajili yangu: anayenipenda kwa kupita kiasi, na anayenichukia sana.
Leo, uadui kutoka kwa Wanasibi umefikia kiwango cha juu kabisa, na mila ya Ghuluw (ya kutia chumvi) imeenea sana miongoni mwa wanazuoni wanaoamini kwamba kukubalika kwao na umma kunategemea utiaji chumvi. Maimamu (a.s) walifanya juhudi kubwa kuwakinga Mashia dhidi ya Ghuluw, wakitambua kwamba mashambulizi ya nje yanayowakabili Mashia yanatofautiana na yale ya ndani. Ingawa watu wengi hubaki macho dhidi ya vitisho kutoka nje, mara nyingi wao hupuuza hatari za hila zinazomomonyoka kutoka ndani, sawa na mchwa wanaokula kuni. Sehemu kubwa ya rasilimali za jumuiya ya Kishia imejitolea kulinda dhidi ya mashambulizi kutoka kwa madhehebu mengine, kama vile Takfiri, wakati vitisho vya ndani lazima pia kushughulikiwa.
Wakati wa Maimamu (as), vitisho mashuhuri vilijumuisha Banu Umayyah na Banu Abbas, bado Maimamu walizingatia sawa juu ya hatari za ndani zilizoletwa na Ghuluw. Allama Majlisi ameweka wakfu sura nzima katika Biharul Anwar (Sura ya 10) kwa Ghuluw, akikusanya Hadith zinazomkanusha Ghuluw kuhusiana na Mtume (s) na Maimamu (a).
Mojawapo ya Hadith kama hizo, Hadithi Na. 5, inamhusu Mtume (saww), ambaye anatahadharisha: “Usipite mipaka ya haki yangu, Mwenyezi Mungu amenichagua mimi kuwa mja Wake kabla ya kunifanya Mtume. Hili linadhihirisha umuhimu wa kudumisha unyenyekevu wa Mtume na Maimamu.
Katika Hadithi namba 6, Imamu Sadiq (a) anatahadharisha kuhusu athari za Ghaali, akisema: “Jihadharini na watoto wenu na vijana wenu, msiwaruhusu Ghaali kuwaharibu, Ghaali ni miongoni mwa viumbe waovu zaidi katika viumbe vya Mwenyezi Mungu, kwani mwanzoni wanaichafua hadhi ya Mwenyezi Mungu. Uharibifu na shirki ya Ghaali inazidi ile ya Mayahudi, Wakristo, na Majusi. Kama Ghaali au Muqassir(mkosoaji) akinijia, sitamruhusu Ghaali kukaa karibu yangu. Hata hivyo, ningemkubali Muqassir ambaye anatukosoa.” Alipoulizwa kuhusu hili, Imam (a.s.) anaeleza kwamba Ghaali anafanya uzembe kwenye matendo ya faradhi kama vile Swala, Saumu na Hijja, akionyesha kwamba hawana imani ya kweli na hawatatubu au kunyenyekea kwa Mwenyezi Mungu. Kinyume chake, wale wanaopinga hadhi yetu lakini hawaikanushi dini baada ya kuukubali ukweli, hawawezi kuiacha dini yao na kuikubali kweli. mageuzi, hata baada ya toba.
Leo, waumini mara nyingi huburudishwa na uwasilishaji potofu wa Mwenyezi Mungu, ukimuonyesha kuwa ni dhaifu au aliyepungua ili kuinua hadhi ya Ahlulbayt (as). Masimulizi kama haya yanaenezwa kutoka kwenye mimbari zetu na kusambazwa kupitia njia za vyombo vya habari. Tunashuhudia upotoshaji huu mara kwa mara, lakini si wanazuoni wala jamii inayoonekana kuwa na mwelekeo wa kuupinga. Wengine hujaribu kuwaonyesha Mitume kuwa ni duni kwa Maimamu, lakini hadhi ya Maimamu haihitaji kudhalilishwa na wengine. Ni jambo la kawaida ndani ya jamii kujiinua kwa kuwadharau wengine, lakini wale ambao kweli ni wakuu hujisimamia wenyewe bila kuhitaji kuwadharau wengine.
Masahaba wa Mtume (saww) sio kundi la watu wengine; wana hadhi tofauti. Masahaba fulani wanathaminiwa na kusifiwa na Imam Ali (a) katika Nahjul Balagha, ambapo anakubali sifa na michango yao. Kama Imam Ali (a) anaangazia kwa heshima hadhi ya masahaba hawa, kwa nini tupunguze thamani yao? Badala yake, tunapaswa kutambua sifa zao na kumweka Imam Ali (a) kama mkuu miongoni mwao. Ghaali hupata faraja kwa kuwadharau Mitume, na hii ni shirki. Vitendo vyao vya kumkashifu Mwenyezi Mungu vinawakilisha dhambi kubwa, kwani wanakanusha uweza Wake na kuinua hadhi ya waja wa Mwenyezi Mungu juu ya nafasi zao.
Ghuluw sio pekee kwa Ushia; pia inaenea katika Ahlul Sunnah, kama inavyoonekana na takwimu kama Ghaus-ul-Azam, na inaweza kupatikana kwa ulimwengu wote. Ni jambo la kawaida kutia chumvi hadhi ya watu wa kisiasa, wanazuoni na Fuqaha. Ni lazima tuthamini ukuu wa kila mtu bila ya kuwanyanyua wanachuoni kwenye hadhi ya Ahlulbayt (as) au Ahlulbayt (as) kwenye hadhi ya Mwenyezi Mungu. Imamu Sadiq (as) anatutahadharisha kukinga vizazi vyetu vijavyo dhidi ya Ghaali.
Ni vyema kutambua kwamba Imam (as) alionyesha nia ya kumkubali Muqassir lakini si Ghaali, na kusababisha maswali kuhusu msimamo huu, hasa ikizingatiwa kwamba Muqassir pia anaweza kuwa mfuasi. Katika hadithi nyingine, Imam Ali (a) anamwomba Mwenyezi Mungu: “Ewe Mwenyezi Mungu, mnyime rehema zako, uongofu, fadhila, msaada, na msamaha kutoka kwa hawa Ghaali milele. Ghuluw hii, ambayo mara nyingi huonyeshwa kwa waumini kama sifa za kustaajabisha, kwa hakika ni aina ya dini inayochukiwa zaidi na Ahlulbayt (a). Hadithi za ziada zinasisitiza zaidi ulazima wa kukata uhusiano na wale wanaojihusisha na Ghuluw.
Ningependa hasa kuhusu Bi Pasha ambaye ameaga dunia kwa sababu ana yule bibi ambaye alichukua hatua ya kwanza ya kuanzisha hawza yetu ya kike ya Ummul Kitab kwani hatukuwa na fedha wakati huo. Siku hii wakati huo alifika mlangoni mwa Jamia, alikuwa na umri wa miaka 80 + na akanijia na kusema kwamba ninaenda Ziara na alikuja na Rupia milioni kumi na kutukabidhi na alisema huenda nisirudi kwa maana nimekuwa mzee sana. Ilikuwa siku hizo ambapo msingi wa seminari ya wanawake uliwekwa na hatuna msaada wa kifedha. Hii ilikuwa akiba yake ya miaka kadhaa. Kwa hivyo kama wanawake hawa na pia ambao wameweka haki zao, huduma kwa taasisi hii na msikiti huu mzuri wanafunzi wanapaswa kuwa wanaswali na kuwakumbuka watu kama hawa. Bibi huyu alichukua hatua katika wakati muhimu na leo taasisi hii ni bora kwa elimu ya wanawake. Mwenyezi Mungu ambariki na atujaalie hadhi kubwa, na ampe nafasi ya kuitumikia dini.
